ESG (Môi trường, Xã hội và Quản trị) đã trở thành một yếu tố trọng tâm trong chiến lược kinh doanh và quản trị doanh nghiệp toàn cầu. Khi các công ty ngày càng chịu trách nhiệm nhiều hơn trong việc thực hiện các cam kết ESG, thuế ngày càng được công nhận là một công cụ chiến lược có thể hỗ trợ doanh nghiệp trong việc đạt được các mục tiêu bền vững. Tại Malaysia, yếu tố thuế đã được tích hợp vào ESG thông qua các chính sách ưu đãi và quy định hướng tới phát triển bền vững.
Bài viết này sẽ phân tích vai trò của thuế trong ESG, đặc biệt nhấn mạnh cách các chính sách thuế tại Malaysia hỗ trợ doanh nghiệp hướng tới tính bền vững, từ đó rút ra những bài học hữu ích cho doanh nghiệp trong khu vực và trên thế giới.
Thuế và ESG: Sự kết nối quan trọng
Thuế không chỉ đơn thuần là một nguồn thu cho ngân sách nhà nước mà còn có thể trở thành một công cụ thúc đẩy sự thay đổi tích cực. Chính sách thuế có thể định hướng hành vi của doanh nghiệp, khuyến khích thực hành bền vững và tăng cường trách nhiệm giải trình. Ví dụ, chính phủ có thể cung cấp các ưu đãi thuế để thúc đẩy đầu tư vào năng lượng tái tạo, khuyến khích doanh nghiệp thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường hoặc hỗ trợ phát triển cộng đồng. Đồng thời, việc yêu cầu minh bạch thuế và công khai chiến lược thuế của doanh nghiệp cũng góp phần nâng cao tiêu chuẩn quản trị.
Góc nhìn từ cơ quan thuế
Hiện nay, các cơ quan thuế trên thế giới đang đẩy mạnh yêu cầu minh bạch và hợp tác trong việc tuân thủ nghĩa vụ thuế. Một trong những biện pháp quan trọng là yêu cầu doanh nghiệp thực hiện “Báo cáo theo từng quốc gia” (Country-by-Country Reporting – CbCR) cùng với các quy định cụ thể tại từng quốc gia. Một số sáng kiến nổi bật có thể kể đến như Dự luật Trách nhiệm Tài khóa đang được đề xuất tại Malaysia, Chiến lược Báo cáo Trung hạn, chương trình Justified Trust của Úc, hay chương trình thí điểm tại Singapore về phát triển khung quản trị thuế thu nhập.
Điểm chung của các quy định này là yêu cầu doanh nghiệp phải công khai cách thức quản lý rủi ro thuế cũng như đảm bảo thực hiện nghĩa vụ thuế công bằng. Điều này đã thúc đẩy sự ra đời của nhiều hướng dẫn chi tiết hơn, chẳng hạn như Hướng dẫn Quản trị Thuế của Bursa Malaysia, Bộ tiêu chuẩn GRI 207 của Sáng kiến Báo cáo Toàn cầu (GRI) hay các chỉ số bền vững khác. Những tiêu chuẩn này giúp làm rõ hơn vai trò của thuế trong hai yếu tố Xã hội và Quản trị khi đánh giá các hoạt động ESG của doanh nghiệp.
Tiêu chuẩn báo cáo thuế GRI 207 cho phép các tổ chức hiểu rõ hơn và công khai thông tin về các chính sách thuế của mình.
Việc doanh nghiệp công khai các chính sách về thuế, cách thức quản lý rủi ro thuế và tổng số thuế đóng góp không chỉ giúp minh bạch hóa trách nhiệm tài chính mà còn thể hiện mức độ đóng góp của họ vào nền kinh tế. Điều này tạo cơ sở để nhà đầu tư đưa ra quyết định một cách có trách nhiệm, đồng thời giúp đánh giá hiệu quả của các chính sách ưu đãi thuế “xanh” mà chính phủ áp dụng.
Mỗi quốc gia có một cách tiếp cận khác nhau đối với ESG, dẫn đến sự khác biệt trong chính sách thuế carbon. Tại COP26, các nhà hoạch định chính sách đã thảo luận về việc thiết lập mức sàn giá carbon toàn cầu nhằm tạo sân chơi bình đẳng cho doanh nghiệp ở các quốc gia khác nhau. Tuy nhiên, để sáng kiến này thực sự đi vào thực tế, cần có sự cam kết mạnh mẽ từ các chính phủ – tương tự như cách nhiều quốc gia đã đồng thuận với Trụ cột 2 của OECD về thuế doanh nghiệp tối thiểu. Vì vậy, doanh nghiệp cần chủ động theo dõi những thay đổi trong chính sách thuế tại các quốc gia mà họ đang hoạt động, từ đó điều chỉnh chiến lược phù hợp để đảm bảo lợi thế cạnh tranh và tuân thủ quy định.
Góc nhìn từ doanh nghiệp
Việc áp dụng các biện pháp thuế để thúc đẩy ESG có thể chia thành hai nhóm chính: “cây gậy” (thuế carbon) và “củ cà rốt” (các ưu đãi và trợ cấp thuế). Điều này đã khiến nhiều doanh nghiệp phải đánh giá lại mô hình hoạt động, chuỗi cung ứng và chiến lược đầu tư của mình một cách toàn diện hơn.
Sự gia tăng số lượng các doanh nghiệp và quốc gia cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) đang đặt ra thách thức không nhỏ đối với các chuỗi cung ứng toàn cầu. Việc mỗi quốc gia áp dụng các quy định khác nhau về phát thải carbon đã ảnh hưởng đáng kể đến mô hình định giá của doanh nghiệp. Đồng thời, điều này cũng tác động đến khả năng tiếp cận tài chính của doanh nghiệp trong bối cảnh các nhà đầu tư và tổ chức tài chính ngày càng ưu tiên ESG khi đánh giá các đối tượng đầu tư tiềm năng.
Bên cạnh đó, ngày càng có nhiều doanh nghiệp nhận ra một lỗ hổng đáng kể trong các báo cáo phát triển bền vững của mình: sự thiếu vắng các thông tin liên quan đến thuế. Mặc dù các báo cáo này thường cung cấp dữ liệu chi tiết về việc giảm phát thải carbon, ứng dụng công nghệ thân thiện với môi trường và các chương trình đóng góp cho cộng đồng, nhưng lại chưa đề cập đầy đủ đến chính sách thuế và đóng góp tài chính của doanh nghiệp đối với nền kinh tế.
Năm 2019, US Business Roundtable (BRT) đã đưa ra một tuyên bố quan trọng về vai trò của doanh nghiệp trong việc tạo ra giá trị bền vững cho tất cả các bên liên quan, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của thuế trong việc duy trì một xã hội vận hành có trật tự. Tuyên bố này được ký kết bởi 181 CEO, bao gồm cả các lãnh đạo thuộc B Team – một liên minh các nhà lãnh đạo doanh nghiệp cam kết thực hành kinh doanh bền vững. Các doanh nghiệp này cam kết hoạt động vì lợi ích của tất cả các bên liên quan, bao gồm khách hàng, nhân viên, nhà cung cấp, cộng đồng và cổ đông.
Nhiều doanh nghiệp trong số đó đã áp dụng các tiêu chuẩn báo cáo quốc tế nhằm củng cố tính minh bạch và trách nhiệm trong hoạt động của mình. Một trong những tiêu chuẩn quan trọng được ngày càng nhiều công ty áp dụng là GRI 207 về công bố thuế, có hiệu lực từ ngày 1/1/2021. Đây là tiêu chuẩn toàn cầu đầu tiên cho phép báo cáo toàn diện về thuế ở cấp độ từng quốc gia, giúp nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm thuế trong chiến lược phát triển bền vững của doanh nghiệp.
Chính sách thuế ESG tại Malaysia
Malaysia đã có những bước đi quan trọng trong việc lồng ghép yếu tố thuế vào ESG. Một số chính sách đáng chú ý bao gồm:
1. Khuyến khích đầu tư vào năng lượng tái tạo và công nghệ xanh
- Ưu đãi thuế cho năng lượng tái tạo: Chính phủ Malaysia đã triển khai các biện pháp khấu trừ thuế và miễn thuế đối với các khoản đầu tư vào năng lượng mặt trời, gió và các nguồn năng lượng sạch khác.
- Giảm thuế cho công nghệ xanh: Các doanh nghiệp áp dụng công nghệ xanh trong sản xuất và vận hành có thể được hưởng các ưu đãi thuế nhằm khuyến khích sự chuyển đổi sang mô hình kinh doanh bền vững.
2. Hỗ trợ doanh nghiệp thực hiện trách nhiệm xã hội
- Khấu trừ thuế cho hoạt động từ thiện: Chính phủ Malaysia cho phép doanh nghiệp được khấu trừ thuế đối với các khoản đóng góp từ thiện, hỗ trợ các chương trình giáo dục, y tế và phát triển cộng đồng.
- Ưu đãi thuế cho doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs): Để thúc đẩy sự phát triển của SMEs – một trụ cột quan trọng trong nền kinh tế, Malaysia áp dụng chính sách giảm thuế thu nhập doanh nghiệp cho các doanh nghiệp đáp ứng tiêu chí bền vững.
3. Tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm thuế
- Công bố chiến lược thuế: Chính phủ Malaysia khuyến khích các doanh nghiệp công bố chiến lược thuế của mình, tạo điều kiện để các bên liên quan đánh giá mức độ minh bạch và trách nhiệm của doanh nghiệp.
- Quy định về quản trị thuế doanh nghiệp: Bursa Malaysia đã ban hành hướng dẫn về quản trị thuế, yêu cầu các công ty niêm yết đảm bảo rằng chiến lược thuế của họ phù hợp với các nguyên tắc ESG và tuân thủ đầy đủ quy định của pháp luật.
Bài học cho doanh nghiệp
Việc Malaysia tích hợp yếu tố thuế vào ESG mang đến nhiều bài học giá trị cho doanh nghiệp:
- Xây dựng chiến lược thuế bền vững: Doanh nghiệp cần nhận thức rõ vai trò của thuế trong ESG và đưa ra các chiến lược thuế phù hợp nhằm tận dụng các ưu đãi và chính sách khuyến khích của chính phủ.
- Minh bạch trong công bố thuế: Công khai chiến lược thuế không chỉ giúp doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu của cơ quan quản lý mà còn nâng cao uy tín trong mắt nhà đầu tư và đối tác.
- Hợp tác với cơ quan quản lý: Doanh nghiệp nên tích cực hợp tác với chính phủ và các tổ chức ESG để đảm bảo các chính sách thuế hỗ trợ hiệu quả cho các mục tiêu phát triển bền vững.
Thuế không chỉ đơn thuần là một nghĩa vụ tài chính mà còn là một công cụ quan trọng giúp doanh nghiệp thực hiện cam kết ESG. Malaysia là một ví dụ điển hình về cách các chính sách thuế có thể thúc đẩy doanh nghiệp hướng tới mô hình phát triển bền vững. Đối với các doanh nghiệp đang tìm cách cải thiện chiến lược ESG của mình, việc tích hợp yếu tố thuế không chỉ giúp họ tận dụng các ưu đãi mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh trong dài hạn.
Nguồn: PwC
